“अष्टपैलू कुलगुरू व्हिजन मॅन कै.डॉ.दिलीप मालखेडे”

कुलगुरू डॉ . दिलीप मालखेडे दि .११ सप्टेंबर २०२१ ला संत गाडगेबाबा अमरावती विद्यापीठाचे आठवे कुलगुरू झाले . एक वर्ष चार महिने आठ दिवस कुलगुरुपद भूषवून दि .२८ जानेवारी २०२३ ला प्रभात समयी साहेब अनंतात विलीन झाले.विद्यापीठाचा व विद्यार्थ्यांचा विकास करण्यासाठी त्यांना दीड वर्षही मिळाले नाही परंतु या इतक्या कमी कार्यकाळात त्यांनी विद्यापीठाच्या हिताचे व विद्यार्थ्यांच्या हिताचे जे निर्णय घेतले व कार्य केले ते अनमोल आहेत असेच म्हणावे लागेल .कुलगुरूपद भूषवल्यामुळे त्यांच्या करजगावचे नाव त्यांनी पंचक्रोशीत पोहोचविले .

    मुंबई आयआयटीमध्ये केलेल्या संशोधनातून साहेब Ph.D.झाले आणि संत गाडगेबाबा अमरावती विद्यापीठाला एक अष्टपैलू कुलगुरू मिळाले. विद्यापीठाला सर्व क्षेत्रात उच्च स्तरावर नेण्याची साहेबांची धडपड सर्वांनाच सतत दिसत होती .

   विद्यापीठाला राष्ट्रीय स्तरावर पोहोचविण्यासाठी जी धोरणे तुम्ही आखली त्यासाठी प्रथम खूपच अभ्यास केला कारण कोणतीही गोष्ट करायची म्हटले तर त्याच्या मुळाशी जाऊन अभ्यास करण्याची आपली वृत्ती विद्यापीठाला प्रगतीकडे नेणारी ठरली.साहेब आपण शैक्षणिक क्षेत्रातील एक आदर्श शिक्षणतज्ज्ञच .अखिल भारतीय तंत्र शिक्षण परिषदेचे दोन वेळा सल्लागार पद आपण भूषविले . भारतातील अभियांत्रिकी महाविद्यालयातील शैक्षणिक गुणवत्तेच्या वृद्धिसाठी सतत प्रयत्न केले. विदर्भातील तंत्र शिक्षण आणि अभियांत्रिकी महाविद्यालयांना अर्थसहाय्य आपण मिळवून दिले. विद्यार्थ्यांच्या प्रगतीसाठी सतत कार्य केले . शिष्यवृत्तीची ऑनलाईन पद्धत सुरू केल्यापुळे हजारो विद्यार्थी आज लाभ घेत आहेत आणि आज आपल्या या कार्याला ते सलाम करीत आहेत. विद्यापीठात विद्यार्थीकेंद्री उपक्रम राबवून विद्यार्थ्यांचे आपण मन जिंकून घेतले होते. कुलगुरू डॉ.दिलीप मालखेडे साहेबांनी आपल्या कार्यकाळात अमरावती विद्यापीठाला उच्च स्तरावर नेऊन ठेवण्यासाठी अनेक प्रयत्न केले त्यासाठी त्यांनी अनेक शैक्षणिक संस्थांसोबत करार केले.नवीन शिक्षण पद्धतीनुसार विद्यार्थ्यांना शिकता यावे याकरिता त्यांनी अमरावती विद्यापीठात सर्व विषयांसाठी क्रेडिट बेस्ट चॉईस सिस्टीम सुद्धा लागू केली होती .

    कुलगुरू पदाचा पदभार स्वीकारल्यानंतर अवघ्या तीन महिन्यातच विद्यापीठाचा चेहरा बदलून आदर्श कुलगुरू कसा असला पाहिजे ? याचा आदर्श निर्माण करणारे कुलगुरू म्हणजे डॉ.दिलीप मालखेडे आज आपल्यात नाहीत ही खेदाची गोष्ट आहे .विद्यापीठाचा व विद्यार्थ्यांचा विकास करण्याची दूरदृष्टी त्यांच्याजवळ होती,अशा प्रकारचे व्यक्तिमत्व संत गाडगेबाबा अमरावती विद्यापीठाच्या इतिहासात क्रांती घडवणारे होते पण त्याआधीच ते निघून गेले . साहेब स्वतःच्या कर्तव्यावर पूर्ण श्रद्धा ठेवून काम करणारे निष्ठावंत ,ज्ञानवंत,दूरदृष्टी असणारे एक प्रभावी व्यक्तिमत्व होते.कुलगुरूपदी रुजू झाल्यावर दीड दोन महिन्यातच विद्यापीठाच्या दालनातून बाहेर पडून अमरावती विद्यापीठाच्या अंतर्गत येणाऱ्या पाचही जिल्ह्याच्या दुर्गम भागात प्रत्यक्ष स्वतः फिरून तेथील गोरगरीब विद्यार्थी शिक्षणाच्या प्रवाहात आणण्यासाठी मनस्वी प्रयत्न केले .मेळघाटातील विद्यार्थ्यांना शिक्षणाच्या मुख्य प्रवाहात आणण्यासाठी तीन दिवसाचा मेळघाट दौरा काढला व तेथील विद्यार्थ्यांशी संवाद साधला ,त्यांना मुख्य प्रवाहात आणण्याचा प्रयत्न केला.विविध शैक्षणिक कामाकरिता विद्यापीठात येणाऱ्या पाचही जिल्ह्यातील विद्यार्थ्यांची कामे प्रलंबित राहिली तर त्यांनी निवासासाठी जायचे कुठे ? हा प्रश्न साहेबांच्या लक्षात आला तेव्हा त्यांनी केवळ एका रुपयामध्ये विद्यापीठात त्यांच्या निवासाची सोय केली .

   दि .१० ऑक्टोबर २०२१ ला श्री संत गुरु रविदास महाराज अध्यासन केंद्र संत गाडगेबाबा अमरावती विद्यापीठामध्ये सुरू करण्यासाठी कुलगुरू डॉ.दिलीप मालखेडे साहेबांना जेव्हा श्री संत गुरु रविदास बहुउद्देशीय जीवन विकास संस्था अमरावती या संस्थेच्या पदाधिकाऱ्यांनी दिले तेव्हा साहेबांनी प्रस्ताव तयार करून शासनाकडे त्वरित पाठवून देऊ असे आश्वासन दिले होते पण आज ते हयात नसल्यामुळे येणाऱ्या नवनिर्वाचित कुलगुरू साहेबांनी सदर अध्यासन केंद्र विद्यापीठात ” माजी कुलगुरू कै .डॉ . दिलीप मालखेडे यांच्या स्मरणार्थ सुरू करावे अशी समस्त चर्मकार संस्थेच्या पदाधिकाऱ्यांची आणि समाज बांधवांची मागणी आहे. दि. २० ऑक्टोंबर २०२१ रोजी प्रा.अशोककुमार दवणे संपादित महामानव डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर या पहिल्या जागतिक महाकाव्यग्रंथाचे प्रकाशन माझ्या संयोजनाखाली व मान्यवर कवी सोबत साहेबांनी केले .या महाकाव्य ग्रंथातील भारतातील २०२१ कवींच्या डॉ . बाबासाहेब आंबेडकरांवरील २०२१ कविता बघितल्यावर आपल्या या विद्यापीठातील ग्रंथालयासाठी व अभ्यासिकेसाठी प्रती घेण्याचा मानस त्यांनी व्यक्त केला होता .या दोन्ही कार्यक्रमातून साहेबांच्या रुजू,नम्र,विनयशील, मनमिळाऊ स्वभावाचे दर्शन तेव्हा सर्वांनाच घडले. त्यांचे दालनातील प्रेम बघून कुलगुरू असावे तर असे ,अशाप्रकारचे उदगार अनेक मान्यवर कवींनी व पदाधिकाऱ्यांनी व्यक्त केले होते हे विशेष. कुलगुरू डॉ.दिलीप मालखेडे साहेबांनी विद्यापीठासाठी खूप योजना आणि अनेक प्रकल्पांची आखणी केली त्यासाठी विद्यार्थ्यांसाठी जिद्दीने खूप काही चांगले बदल घडवून त्यांना पदवीनंतर लगेच रोजगार मिळावे यासाठी प्रयत्न केले .या विद्यापीठातील प्राध्यापक व नामवंत तज्ज्ञाकडून प्रशिक्षित होऊन देशाच्या लौकिकात भर टाकण्यासाठी सज्ज व्हावे . गरीब ,आदिवासी, मागासवर्गीय तसेच आर्थिकदृष्ट्या दुर्बळ घटकातील विद्यार्थ्यांना मोठी संधी उपलब्ध व्हावी यासाठी त्यांनी सतत प्रयत्न केले .नवीन शैक्षणिक धोरण लागू करणारे पहिले विद्यापीठ म्हणून अमरावती विद्यापीठाला बहुमानही मिळवून दिला.

क्रमांकाचेच नाही तर एक वेगळ्या प्रकारचे संत गाडगेबाबा अमरावती विद्यापीठ आहे, हे देशाला दाखवून देण्याचे स्वप्न पाहिले होते ,हे त्यांचे स्वप्न साकार करण्यासाठी सर्वांनी प्रयत्न केले पाहिजे हीच त्यांना खरी श्रद्धांजली ठरेल” असे विचार व्यक्त केले परंतु आज एक वेगळ्या प्रकारचे विद्यापीठ निर्माण करणारे कै.डॉ.दिलीप मालखेडे आपल्यात नाहीत हे वास्तव आजही मन स्वीकारत नाही पण हेच खरे वास्तव आहे . अशा अष्टपैलू – प्रभावी व्यक्तिमत्त्व असलेल्या व्हिजन मॅन कुलगुरू कै.डॉ.दिलीप मालखेडे यांना तेरवीनिमित्त माझी ही शब्द श्रद्धांजली अर्पण करतो.